Charakterystyka pszczoły Buckfast Według kryteriów Paula Jungelsa

pszczola_4

Witalność pszczół

Cel kryterium: Rodziny bez oznak chorobowych

Z genetycznego punktu widzenia rozróżnić trzeba podatność rodzin na choroby oraz znajdujące się w rodzinach słabe, krótko żyjące pojedyncze pszczoły. W praktyce obie cechy są ze sobą ściśle powiązane. Słabe, krótko żyjące pojedyncze pszczoły (chów wsobny) wykazują bardzo często dużą podatność na choroby, zwłaszcza wiosną, w okresie wymiany pszczół wchodzących w skład kłębu zimowego na młode pszczoły pokolenia wiosennego. Całkiem inaczej przedstawia się podatność na zakażenia wirusami. Chroniczny i ostry paraliż pszczół może doprowadzić do upadku rodzin pszczelich będących w szczytowej fazie rozwoju. Pierwszym objawem porażenia jest nagły spadek siły rodzin podczas wykorzystywania pożytku wiosennego lub spadziowego. Z różnych nie do końca poznanych przyczyn spadź sprzyja porażeniu rodzin wirusami, zwłaszcza w fazie intensywnego wychowu czerwiu. Podczas obfitego pożytku zmniejsza się intensywność opieki nad czerwiem, a pszczoły koncentrują swą aktywność na wziątku.

Najnowsze doniesienia wskazują na ścisłą zależność występowania porażenia wywołanego przez wirusy z varroatozą. Dziś wiemy, że rodziny, w których nie przeprowadza się zwalczania roztocza Varroa destructor lub przeprowadza się je mało skutecznie, giną nie z powodu porażenia roztoczem, lecz z powodu wtórnych zakażeń wywołanych zwłaszcza przez wirusy. Zamiera wówczas czerw, jak i pszczoły dorosłe.

Ocenie poddaje się siłę rodziny pszczelej w stosunku do wychowanego czerwiu i jednocześnie długość życia pojedynczych pszczół. Na uwagę zasługuje także zależność pomiędzy intensywnością wykorzystania pożytku a możliwością regeneracji rodziny w okresie popożytkowym. Jeśli rodzina traci siłę, nie może jej odbudować, pojawiają się oznaki chorób, rodzina zostaje zdeklasowana. Podczas tej oceny należy uwzględnić warunki pogodowo-pożytkowe, miejsce stacjonowania pasieki i kondycje pasiek sąsiadujących.

 

Witalność czerwiu

Cel kryterium: Brak widocznych oznak chorobowych czerwiu. Mało komórek porażonych roztoczem

Witalność czerwiu z reguły oceniana jest na podstawie wyglądu czerwiu krytego: zwarta kula bez wolnych przestrzeni. Czerw chory, przejawiający wady rozwojowe, jest usuwany przez pszczoły, m.in. z tego powodu powstają ,,dziury” w czerwiu.
Do najczęściej występujących chorób należą: grzybica wapienna objawiająca się obecnością białych mumii na dennicy i przed wylotem oraz choroba woreczkowa (wirusowa). Choroby te zaburzają rozwój wiosenny i pojawiają się podczas nagłych ochłodzeń, braku pokarmu (kwiecień), zbyt wczesnego poszerzenia gniazd itd. Dziury w czerwiu są nie tylko następstwem chorób, ale także wynikiem chowu wsobnego i ujawnienia się tzw. genów letalnych. W praktyce obie przyczyny są nie do rozróżnienia gołym okiem. Widoczne są jedynie liczne luki w zwartym czerwiu, których obecność brana jest pod uwagę podczas oceny.

Największy problem stanowi warroza, której występowanie jest decydującym kryterium podczas oceny rodzin pszczelich przeznaczonych do dalszej selekcji. Kryterium oceny stanowi możliwość szybkiego lokalizowania przez pszczoły komórek z porażonymi larwami i ich usunięcia w ciągu roku. Ocenie podlega czerw w okresach najintensywniejszego rozwoju rodzin (od wiosny do lata). Najwyżej oceniane są rodziny bez oznak chorobowych a deklasowane te, w których podczas optymalnych warunków pogodowo-pożytkowych występują znaczące wady rozwojowe czerwiu widoczne w postaci pustych komórek w zwartej kuli czerwiu. W rodzinach czystorasowych i otrzymanych w wyniku chowu wsobnego mogą pojawiać się miejsca z czerwiem na wygryzieniu, który nie jest w stanie się wygryźć.

Rodziny Buckfast wykazują dużą oporność przeciwko różnego rodzaju defektom rozwojowym czerwiu, m.in. dzięki utrzymywaniu silnych rodzin.

 

Łagodność

Cel kryterium: Szybka obsługa rodzin pszczelich we wszystkich porach roku. Brak nieuzasadnionego ataku pszczół

Łagodność stanowi jeden z najważniejszych celów w dzisiejszej hodowli. Do najbardziej skłonnych do żądlenia pszczół zalicza się pszczołę środkowoeuropejską (Apis mellifera mellifera), krzyżówki pszczół z Półwyspu Iberyjskiego oraz z południa Francji z pszczołą kraińską. Do bardziej agresywnych zaliczana jest już tylko Apis mellifera scutellata – niewystępująca w Europie.

Łagodność pszczół ułatwia przede wszystkim pracę. Pojawia się coraz częściej pytanie, czy wraz z selekcją, kładącą nacisk na łagodność nie utraciliśmy naturalnych mechanizmów (zachowań) obronnych (higienicznych)? Po dziś dzień nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie.

Warto także zwrócić uwagę na to, iż łagodność jest wynikiem zmian sezonowych oraz reakcji obronnych rodzin pszczelich przed czynnikami zewnętrznymi (pożytek lub jego brak, zmiany temperatury, pory roku, pora dnia itd.), ponieważ generalnie cecha ta jest oczywista. W hodowli łatwo ją zrozumieć, osiągnąć i utrzymać. Ocena rodzin prowadzona jest przez cały rok, począwszy od pożytku rzepakowego, z uwzględnieniem nieuzasadnionego żądlenia podczas przeglądów. Jeśli od kwitnienia rzepaku, można pracować bez użycia kapelusza i stroju ochronnego, rodziny można uznawać za spokojne. Możliwość pracy bez kapelusza wcześnie rano i przy gorszych warunkach pogodowych wpływa na korzystną ocenę rodzin.
Pszczoła Buckfast jest bardzo łagodna. Łagodność ta zachowywana jest także w dalszych pokoleniach unasienianych naturalnie.

 

Trzymanie się plastrów

Cel kryterium: Spokojne trzymanie się i obsiadywanie plastrów

Spokojne trzymanie się plastrów jest szczególnie ważne zwłaszcza podczas przeglądów. Ucieczka pszczół na plastry skrajne, ,,wylewanie się pszczół z ula”, rozbieganie utrudnia nie tylko przeprowadzenie przeglądów, ale i wyszukiwanie matki. Łagodność w połączeniu ze spokojnym odsiadywaniem plastrów przez pszczoły należy do cech charakterystycznych pszczoły Buckfast.

 

Mała skłonność do rójki – nierojliwość

Cel kryterium: Rójka jest naturalną formą podziału rodziny pszczelej. Celem selekcji pszczoły Buckfast jest możliwość kontrolowania nastroju i jego rozładowanie poprzez zabiegi gospodarki pasiecznej bez konieczności robienia odkładów (przegrupowania czerwiu w gnieździe)

Obok wydajności żadna inna cecha nie jest tak zmienna z roku na rok jak skłonność do rójki. Skłonność do rójki uzależniona jest od wiosennych warunków pogodowych, siły rodzin, pożytku, gospodarki pasiecznej i wielu innych czynników. Trudno jednoznacznie opisać rodziny skłonne do rójki. Rodziny te zakładają najczęściej jednocześnie kilkanaście mateczników (10-15). Liczba mateczników może być różna w poszczególnych latach. Aby uniemożliwić wyjście roju, rodziny te wymagają radykalnego postępowania mającego na celu odebranie matki (odkład, wymiana matki itd.). Jeśli dojdzie do wyjścia roju, rodzina taka nie wykorzystuje wczesnego pożytku i jest wyłączona z dalszej produkcji miodu towarowego.
Rodziny ze zmniejszoną skłonnością do rójki dają się łatwo wyprowadzić z nastroju rojowego. Najczęściej wymagają one nie więcej niż dwukrotnej kontroli związanej z zerwaniem mateczników. Pszczoły tworzące duże rodziny dają się łatwiej wyprowadzić z nastroju rojowego. Rodziny pszczele, które nie przejawiają tendencji do nastroju rojowego są najcenniejsze dla dalszej selekcji. Pszczoła Buckfast charakteryzuje się małą skłonnością do nastroju rojowego.

 

Plenność

Cel kryterium: Efektem jest kompromis pomiędzy plennością i szeregiem innych czynników, mających wpływ na rozwój rodziny pszczelej oraz jej wydajność (np. długowieczność poszczególnych pszczół, rytm czerwienia, oporność na warrozę). Z reguły plenne rodziny prowadzi się łatwiej, ponieważ dają pszczelarzowi więcej możliwości, a ponadto są bardziej miodne

Plenność przejawia się ilością wychowanego czerwiu. Jest wynikiem nieśności matki pszczelej i zdolności pszczół ulowych do wykarmienia czerwiu. Cecha ta skorelowana jest pośrednio z miodnością (możliwością produkcyjną) rodziny pszczelej, na którą wpływ ma witalność i długowieczność pojedynczych pszczół decydująca o sile całej rodziny. Silne rodziny produkują więcej miodu, wymagają mniejszej opieki i oferują pszczelarzowi więcej możliwości kierowania ich rozwojem. Silne rodziny łatwiej znoszą porażenie roztoczem w przeciwieństwie do rodzin słabych, szybciej się regenerują i lepiej znoszą długą zimowlę (okresy bezczerwiowe).

Ocenie podlega liczba plastrów z czerwiem oraz ułożenie czerwiu na plastrze. Najwyżej oceniane są rodziny, które na przełomie maja i czerwca osiągają siłę 9 do 10 ramek Dadanta, a znajdujący się na nich miód stanowi jedynie żelazny zapas. Naturalnie czynnikiem decydującym o rozwoju jest układ pożytkowy okolicy. Buckfast jest bezsprzecznie pszczołą plenną.

 

Wykorzystanie pożytku wiosennego i letniego

Cel kryterium: Wysoka wydajność rodzin pszczelich jest wynikiem „harmonijnego współdziałania czynników decydujących o dużej wydajności”, oferty pożytkowej okolicy oraz warunków klimatycznych. Na dużą wydajność wpływa także praca i czas poświęcony na obsługę rodzin pszczelich czyli gospodarka pasieczna. Możliwości pasieki i pszczelarza wyznaczane są przez szczytowe momenty rozwoju rodzin pszczelich czyli opanowanie i rozładowanie nastroju rojowego

Na wykorzystanie pożytku wpływ ma wiele czynników, w tym przede wszystkim sama natura. Wydajność sama w sobie jest jedynym komponentem, na który selekcja nie ma bezpośredniego wpływu. Aby ją podnieść, musimy oddziaływać na czynniki pośrednie. Do czynników tych zalicza się: odporność na choroby, witalność, nierojliwość i przede wszystkim plenność. Dodatkowy wpływ mają czynniki trudno definiowalne, jak pracowitość i szybka lokalizacja źródeł pożytku przez zbieraczki czy też siła lotu. Te ostatnie mają decydujący wpływ zwłaszcza na wykorzystanie pożytków letnich. Wykorzystanie pożytku jest w pełni mierzalne, ale bez porównania pomiędzy poszczególnymi pasieczyskami czy też pasiekami oddalonymi o kilka kilometrów. Rozwiązaniem byłyby uśrednione wyniki z pasieczyska. Ale czy pasieczysko z kilkoma rodzinami jest reprezentatywne dla materiału hodowlanego danej pasieki? Na przykład trzy słabe rodziny na jednym pasieczysku w bardzo dobrych warunkach pożytkowych wykorzystujące dość słabo pożytek mogą w pewnych warunkach osiągnąć maksymalną wydajność w stosunku do innych rodzin tegoż gospodarstwa pasiecznego i odwrotnie. Dlatego uśrednione wyniki są wiarygodne, jeśli liczba rodzin na jednym pasieczysku wynosi 30-40 pni. Interesujące są średnie ze wszystkich pasiek. Pszczołę Buckfast charakteryzuje optymalne wykorzystanie pożytków.

 

Dzika zabudowa

Cel kryterium: Rodziny pszczele, które nie budują dzikiej zabudowy pomiędzy kratą odgrodową i korpusami umożliwiają nie tylko szybszą obsługę, ale i zapobiegają masowemu gnieceniu pszczół znajdujących się pomiędzy mostkami

Łączenie plastrów mostkami dzikiej zabudowy jest charakterystyczne dla pszczół budujących gniazda w warunkach naturalnych. W nowoczesnym pszczelarstwie obecność dzikiej zabudowy jest zbyteczna i jedynie utrudnia obsługę rodzin pszczelich. Skłonność do budowania dzikiej zabudowy można wyeliminować na drodze selekcji. Z drugiej strony podczas obfitych pożytków i braku miejsca w ulu pszczoły zmuszone są do zabudowywania gniazda mostkami, aby stworzyć dodatkowe miejsce do składowania nadwyżek nektaru.
Pszczoła Buckfast jest jedynym znanym przykładem pszczół, w której drogą selekcji wyeliminowano cechę skłonności do dzikiej zabudowy.

 

Propolis

Cel kryterium: Całkowite wyeliminowanie produkcji propolisu przez pszczoły byłoby czymś nienaturalnym i wręcz szkodliwym dla rodziny pszczelej. Idealne rodziny pszczele na wiosnę usuwają nadmiar zgromadzonego jesienią propolisu

Propolis w rodzinie pszczelej uchodzi za naturalny środek pierwszej obrony.
Każda rodzina pszczela wykorzystuje go do uszczelniania gniazda oraz do sterylizacji plastrów i wnętrza ula. Podczas obsługi rodzin pszczelich kleisty propolis utrudnia pracę. Plamy propolisu pozostające na odzieży są nie do usunięcia. Pszczoły zbierają propolis różnie, np. Apis mellifera anatolica zbiera go ponad normę przez cały rok. Pszczoła środkowoeuropejska zbiera go także dużo, ale szczególnie w drugiej połowie lata. Krainka zbiera propolis przez cały sezon i miesza go z woskiem, a dopiero w drugiej połowie lata zbiera czysty propolis. Pszczoła Buckfast jest jedynym znanym przykładem pszczół, w której drogą selekcji ograniczono skłonności do nadmiernego magazynowania propolisu.

 

Zimowla

Cel kryterium: Ograniczenie czerwienia matek jesienią i oszczędne gospodarowanie zapasem zimowym. Od kwietnia intensywny rozwój wiosenny bez potrzeby podkarmiania pobudzającego

Wymiana matek w rodzinach produkcyjnych prowadzona przez pszczelarzy zawodowych ma miejsce najczęściej jesienią (wrzesień) lub wczesną wiosną (marzec/ kwiecień). Zimowla i rozwój wiosenny są znaczącymi kryteriami selekcji. Po zimowli najlepsze matki wybierane są do dalszej hodowli. Rodziny zbyt wcześnie rozpoczynające wychów czerwiu i poprzez to zużywające nadmiernie zapasy zimowe podlegają ostrej selekcji. Oznaki chorób np. nosemozy i duży osyp roztoczy wpływają także niekorzystnie na dalszą ocenę.

Pszczoła Buckfast, wbrew wielu opiniom negatywnym, zachowuje okres bezczerwiowy podczas zimowli. Z reguły od połowy listopada w rodzinach nie ma już czerwiu pomimo ciepłych i słonecznych dni. Ze względu na dużą siłę rodziny Buckfast zużywają przeciętnie 3-5 kg zapasu zimowego więcej niż inne pszczoły. Dzięki dużej sile zimowanych rodzin możliwe jest wykorzystywanie pożytków od wczesnych do późnych – w zależności od prowadzonej gospodarki pasiecznej.

 

Pszczoła oporna na warrozę

Cel kryterium: Długofalowym celem jest wyselekcjonowanie linii, które będą w stanie egzystować bez leczenia warrozy. Celem pośrednim byłoby osiągnięcie stadium leczenia kwasem szczawiowym w okresie bezczerwiowym (listopad /grudzień). Cel ten powoli jest osiągany, co pokazują badania z wyspy Unije

Próby wyselekcjonowania pszczoły opornej na warrozę nadal są w powijakach. Z roku na rok pojawiają się nowe doniesienia wzbudzające nowe nadzieje. Na całym świecie powstały zespoły zajmujące wyhodowaniem pszczół opornych na warrozę.
W latach 80-tych, kiedy epidemia warrozy sięgnęła zenitu, pszczelarze musieli leczyć rodziny już w połowie lipca, aby zachować pogłowie pszczół do następnego roku. Obecnie niektóre linie Buckfast pozostają bez oznak warroatozy do połowy / końca sierpnia. Są to także rodziny, które narażone są na reinwazję ze strony nieleczonych rodzin znajdujących w okolicy.

 

http://www.nl.ua/
http://www.begmood.com.ua/