Wytop wosku w topiarce parowej i słonecznej
Nowoczesna gospodarka pasieczna oparta jest m.in. na systematycznej odbudowie gniazd pszczelich poprzez wprowadzenie ramek z węzą. Ilość wycofanych plastrów z części gniazdowej w sezonie powinna wynosić co najmniej 1/3. Dzięki temu w cyklu trzyletnim sukcesywnie odbudowujemy gniazdo, stele eliminując najstarsze plastry z gniazda. Plastry ciemne i czarne, krzywo odbudowane lub zawierające dużo komórek trutowych są usuwane w pierwszej kolejności. Pszczelarze wykonujący odkłady lub intensywnie powiększający pasiekę często wymieniają ponad 50% plastrów rocznie. Znane są także metody przesiedlania całych rodzin pszczelich na plastry z węzą. Cel tych zabiegów jest jeden – podnieść higienę gniazd rodzin pszczelich. Innym źródłem wosku jest dzika zabudowa, ramka pracy oraz odsklepiny pozyskiwane podczas miodobrania. Wosk pszczeli pozyskany w pasiece w ciągu roku stanowi doskonały surowiec do dalszego zagospodarowania. W pierwszej kolejności służy on do wyrobu węzy. Jego nadmiar można przeznaczyć do wyrobu świec, politur lub sprzedać w postaci krążków. Do wytopu wosku można użyć kilku rodzajów topiarek wykorzystujących energię słoneczną, elektryczną lub parę wodną. Po wytopie wosku z plastrów kilkakrotnie przeczerwionych pozostaje odpad – zboiny. Są to pozostałości po oprzędach larw oraz kału po kolejnych pokoleniach wychowywanego czerwiu.
Rodzaje topiarek:
# Słoneczna: szczelna skrzynia z podwójnie oszkloną pokrywą wykonaną z szyby poliwęglanowej osadzona najczęściej ruchomo na słupku. Wykorzystuje energię promieni słonecznych do wytapiania wosku ze świeżej woszczyny, podgrzewając ją do temperatury ok. 90-150°C. Roztopiony wosk spływa z dna topiarki do podstawionego naczynia, a zanieczyszczenia zatrzymują się na siatce oraz na przegrodzie między dnem topiarki a naczyniem. Uzyskany wosk jest krystaliczny i wybielony. Czas topienia wosku uzależniony jest od nasłonecznienia, trwa najczęściej od 3 do 6 godzin.
# Wodna: naczynie z wodą, w której gotuje się rozdrobniony susz. Pod wpływem temperatury gotującej się wody wosk wypływa na jej powierzchnię.
# Parowa: urządzenie, w którym susz poddaje się działaniu gorącej pary wodnej i zwiększonego ciśnienia w zamkniętym naczyniu. Wytopiony wosk wypływa wraz z wodą do oddzielnego naczynia.
# Elektryczna: prasa do wosku, która wytapia wosk na sucho poprzez podgrzewanie suszu spiralą elektryczną wmontowaną w dno topiarki. Po jej nagrzaniu susz stopniowo ściska się pokrywą przy użyciu pokrętła śruby lub lewarka.
Pozyskany wosk należy poddać klarowaniu, aby pozbyć się zanieczyszczeń. Klarowanie polega na ponownym rozpuszczeniu wosku w naczyniu z łaźnią wodną. Na powierzchni rozgrzanego wosku gromadzi się piana, którą należy zebrać. Rozpuszczony wosk należy poddać powolnemu stygnięciu. Po 2-3 dniach w dolnej partii wosku gromadzą się drobiny zanieczyszczeń, które należy oczyścić dłutem. Przetopiony wosk nie jest atrakcyjny dla barciaka i można przechowywać go przez długi okres czasu.
Topiarka parowa
Alternatywna korpusowa topiarka parowa
Wytwornica pary wspiera obydwa modele
Wycinanie suszu
Stos suszu przygotowany do wytopu
Topiarka parowa wypełniona suszem
Wytopiony wosk
Nieco większa wytwornica pary
Tutaj można wytopić kilkanaście plastrów w ciągu paru sekund bez konieczności ich wycinania z ramek
Zboiny
Odsklepiny można przetapiać w topiarce słonecznej
Odsklepiny po odwirowaniu miodu są prawie suche
Wycofane plastry, odsklepiny, dziką zabudowę i ramki pracy można przetopić z powodzeniem w topiarkach słonecznych
Krążki wosku po sklarowaniu
Niektóre profesjonalne taśmy do wirowania miodu wyposażone są w tzw. grill przetapiający odsklepiny w trakcie pozyskiwania miodu