Zapobieganie i likwidacja nastroju rojowego

Stwierdzenie obecności zaczerwionych miseczek matecznikowych lub mateczników świadczy o wejściu rodziny w nastrój rojowy. Rozładowanie nastroju rojowego uzależnione jest w dużym stopniu od rasy pszczół utrzymywanych w pasiece.

Niektóre linie pszczół środkowoeuropejskich i kraińskich po wejściu w nastrój rojowy przestają pracować do chwili wyjścia roju.

Pszczoła Buckfast jest bardzo podatna na zabiegi antyrojowe, dlatego jest tak chętnie wykorzystywana w pasiekach zawodowych. Mimo dużej siły rodzin likwidacja tego niepożądanego stanu przebiega dość łatwo:
– usunięcie wkładki wylotowej. W drugiej połowie kwietnia lub na przełomie kwietnia i maja w zależności od warunków wiosennych nasilenie lotów po pyłek i nektar staje się tak duże, że wkładki wylotowe ograniczają możliwość wejścia do gniazda, powodując ,,korek” na desce wylotowej. Usunięcie wkładki wylotowej ułatwia wejście powracającym zbieraczkom obciążonym pyłkiem i nektarem oraz ponowny wylot po wziątek. Poszerzenie wylotu ułatwia pszczołom wentylację gniazda oraz sprawne zagęszczanie przyniesionego nektaru;
– osiatkowana dennica. Po okresie intensywnego rozwoju wiosennego trwającego od oblotu oczyszczającego do chwili nałożenia pierwszej nadstawki należy usunąć wszelkie wkładki dennicowe. Rodziny przez cały sezon produkcyjny oraz część zimowli (do momentu oblotu śródzimowego) pozostają z drożną wentylacją dennicową;
– poszerzenie gniazda węzą. Gromadzenie się pszczół za zatworomatą oraz pobielanie plastrów jest oznaką zwiększającej się ilości młodej pszczoły zdolnej do wypacania wosku. Zlekceważenie tego sygnału będzie skutkowało budowaniem dzikiej zabudowy i w rezultacie stratą potencjału odbudowywania plastrów na węzie. Z reguły po okresie 3-4 tygodni od oblotu śródzimowego najsilniejsze rodziny są zdolne do budowania nowych plastrów. Prawidłowo wstawione ramki z węzą powinny znajdować się pomiędzy ostatnim plastrem z czerwiem a plastrem zapasu zimowego. Niekiedy rodziny wymagają jednoczesnego poszerzenia dwoma ramkami z węzą, wówczas wstawiamy je jednocześnie po jednej i drugiej stronie gniazda. Zaangażowanie młodej pszczoły do budowania plastrów opóźnia wystąpienie nastroju rojowego. Rodnia oparta na 10 lub 12 ramkach Dadanta (435 x 300 mm) zapewnia ciągłość czerwienia matce pszczelej oraz ciągłą obecność czerwiu otwartego. Czerw otwarty jest stałym odbiorcą mleczka pszczelego produkowanego przez młodą pszczołę;
– ramka pracy (ramka trutowa). Naturalną konsekwencją intensywnego rozwoju rodzin pszczelich wiosną jest zwiększająca się ilość woszczarek. Robotnice zaczynają budować komórki trutowe. W naturalnych warunkach komórki te pojawiają się na skraju plastrów wskutek przebudowy komórek roboczych. Chcąc uniknąć przebudowy plastrów powinniśmy poddać rodzinom wczesną wiosną ramkę pracy, najpierw ustawiamy ją jako drugą od ściany bocznej. W maju będzie ona przestawiona jako ramka skrajna. Zastosowanie ramki pracy ma kilka zalet:
• może być elementem biotechnicznej metody walki z varroa;
• pszczoły magazynują pyłek na skraju gniazda w pobliżu ramki pracy, dzięki czemu w gnieździe znajduje się tylko czerw roboczy;
• pyłek zmagazynowany na skrajnych ramkach zapobiega powstawaniu nastroju rojowego;
Obecność ramki pracy oraz otwartego czerwiu trutowego angażuje młode pszczoły – karmicielki i woszczarki do pracy, co w konsekwencji opóźnia wejście rodzin w nastrój rojowy;
– dostawienie miodni. Najczęściej ma to miejsce w okresie kwitnienia sadów, klonu lub rzepaku. Pierwsze poszerzenie gniazda wykonuje się poprzez nałożenie nadstawki z suszem. Czynność ta związana jest z jednoczesnym założeniem kraty odgrodowej. Kolejne korpusy miodni w przypadku pszczoły Buckfast dokładane są na górę miodni. Mogą one być częściowo wypełnione ramkami z suszem i węzą;
– zwiększenie pojemności miodni o korpus wypełniony ramkami z węzą. W przypadku dużej siły rodzin, w których stwierdzono i zerwano mateczniki kolejne nadstawki wypełnione są całkowicie węzą poza dwoma skrajnymi ramkami z suszem. Dzięki temu wszystkie plastry są równo odbudowane. Charakterystyczną reakcją pszczoły Buckfast na zabiegi antyrojowe jest zgryzanie mateczników i całkowity zanik nastroju rojowego.